Toeval
Tijdens de repetities in Diever (vanaf maart driemaal per week) maken we enorm veel afspraken. Wanneer kom je op? Waar kom je vandaan? Waar ga je heen? Wat heb je aan? Wat neem je mee? Wat zeg je? Tegen wie en waarom zeg je dat? Wat bedoel je eigenlijk? En zo kan ik nog wel even doorgaan. Repetities zijn eigenlijk bijeenkomsten waarop alle afspraken net zo vaak herhaald worden totdat het steeds meer lijkt alsof alles spontaan gaat. Het wordt pas interessant om naar te kijken wanneer dit stadium voorbij is. Je moet zorgen dat een voorstelling meer wordt dan een lijst afgesproken handelingen. Een goede speler kan repetitieafspraken elke voorstelling op zo’n manier herhalen dat het spelmoment opnieuw wordt beleefd. Alsof het hem of haar steeds weer overkomt. De momenten in de voorstelling waarop, tussen de afspraken door, spelers zomaar iets overkomt, zijn altijd het mooist om naar te kijken. Die verrassen het meest. Bij deze Getemde Feeks proberen we die verrassing een beetje uit te lokken. Allereerst wordt pas tijdens de voorstelling bekend of Feeks en Temmer door een man of vrouw worden gespeeld. In Engeland noemen ze dit `coin flip casting.’ Ook andere scènes hebben hun toevalsmomenten. Bij de scènes met bedienden hebben we de rollen niet vooraf verdeeld. Bedienden worden aangewezen en de betreffende speler speelt dan de bijbehorende rol. Opkomsten en afgangen leggen we niet allemaal vast. Het is weliswaar bescheiden, maar op deze manier spelen we een beetje met toeval en controle om het spel fris te houden. Er zijn filmregisseurs die hier nog veel verder in gaan. Van Alfred Hitchcock is bekend dat hij een actrice met claustrofobie een scène in een telefooncel laat spelen om op die manier een realistisch scène te krijgen. En de Deense filmregisseur Lars von Trier boekt veel succes door zijn spelers te laten spelen zonder dat ze het script kennen. Hoef je het bij de film eigenlijk maar één keer goed te doen, bij theater is acteren ook de kunst van het herhalen. De bekende Engelse toneelmaker Alan Ayckbourn schreef in 1982 een stuk (Intimate Exchanges) dat uit acht verschillende verhaallijnen bestaat. Aan het eind van elke scène bepaalt het toeval welke scène volgt. Op die manier wisten de spelers nooit welke voorstelling ze die avond zouden spelen. Dat weten wij in Diever dan weer wel. Gelukkig. Maar het zou mooi zijn als de spelers erin slagen elkaar tijdens het spelen te blijven uitdagen zonder de gemaakte afspraken te vergeten. Bijkomend voordeel is dat de repetities er een stuk leuker van worden. De Getemde Feeks is een komedie, en steeds weer dezelfde grappen repeteren waar allang niet meer om wordt gelachen is niet altijd een pretje.
Uit: WILLIAM. Zomer 2017