Kill your darlings
In de voorbereiding bij het vertalen van Richard III vallen meteen twee zaken op. Het is te lang en het is teveel. Lang door het uitvoerig behandelen van historische verwijzingen en veel door het in vrijwel alle gevallen noemen van man en paard. Bij een van de eerste bijeenkomsten voor spelers en medewerkers haalden we de spelers naar voren om een familieopstelling te maken. Daarmee zouden alle relaties en dwarsverbanden duidelijk in beeld komen. Er stonden uiteindelijk meer mensen op het toneel dan in de zaal… Bij een koningsdrama in de tegenwoordige tijd is dat nog wel te doen en volgen we de verwikkelingen met plezier, desnoods in een voorstelling van acht uur lang. Bij Richard III van William Shakespeare raak je snel verward in een oerwoud van plaatsen en namen. Op het gebied van titels en namen maakt Shakespeare er trouwens graag een zooitje van. Voornaam, familienaam, bijnaam, functie of titel wordt veelvuldig door elkaar gebruikt. Bovendien heet Richard niet alleen Richard maar lopen er ook nog anderen rond met helemaal of bijna dezelfde naam. We gebruiken in onze voorstelling maximaal één naam per persoon en we noemen in plaats van de naam wat vaker de relatie. Met betrekking tot de lengte van het stuk valt inkorten niet mee omdat je bijna altijd zit te snijden in iets aangenaams. Bovendien loop je het risico dat je vitale onderdelen uit de voorstelling haalt. Shakespeare construeert bijvoorbeeld een komische scene met een professionele moordenaar die last van zijn geweten krijgt als dramatische tegenkleur voor de gewetenloosheid van Richard. Het zou zonde zijn om in een van de twee te snijden. Maar toch zal het ergens moeten. Bijvoorbeeld in de verhalen die Richard vertelt om broer Edward zwart te maken. Of hoe koning Edward een pubeigenaar doodde nadat die zei dat zijn zoon op een dag de kroon over zou nemen. Pas later ontdekte Edward dat ‘’De Kroon’’ de naam van de pub was. Dit verhaal heeft onze voorstelling net niet gehaald. Net niet omdat het in de repetitietijd werd geschrapt. Voor de spelers is dat nooit echt leuk, soms een persoonlijk drama of zelfs een karaktermoord. Maar het resultaat van dat snijden is wel een voorstelling van tweeëneenhalf uur met een voor Dieverse begrippen record aantal spelers. Een rolbezetting die je vanwege de personeelskosten niet snel tegen zult komen bij het betaalde toneel. Want daar snijdt de penningmeester ook mee in de rolverdeling waardoor verschillende personen door dezelfde acteurs gespeeld worden.
Uit Programma Richard III 2016.